عفو عمومی
اختیار اعطای عفو امتیازی است که حاکمیت هر کشور در دست دارد تا بتوان در اعمال حاکمیت و مصالح منافع گوناگونی را تأمین کند. عفو عملی است که در جهت متوقف شدن تعقیب متهمان و یا بخشودن تمام یا قسمتی از مجازات بزهکاران صورت می پذیرد. عفو به دو نوع عمومی و خصوصی تقسیم می‌گردد؛ عفو عمومی: بر اساس قانون به تصویب رسیده و موارد تصویب چنین قوانینی اندک و مربوط به شرایطی خاصی است.
تعریف عفو عمومی
همان گونه که قانونگذار برخی از رفتار را مجرمانه می داند و برای آن مجازات مشخص کرده است. بعد از تحقق جرم نیز می تواند تشخیص دهد بنا بر مصالح اجتماعی، بزهکاران بعضی از جرایم را مورد بخشودگی قرار دهد. یک نکته را باید مورد توجه قرار داد که عفو عمومی به موجب قانون مقرر می‌گردد و نیازمند تصویب قانون است.
یکی از موارد سقوط مجازات به طور عمومی، عفو عمومی محسوب می شود و اختصاص به بزهکار مشخصی ندارد. و در مواردی که عده زیادی در جرائم خاص شرکت داشته باشند مورد تصویب قانونگذاری قرار می‌گیرد. این نوع از عفو تمامی مرتکبان را چه تعقیب شده باشند یا نشده باشند در بر دارد. و نسبت به تمامی بزهکاران قطعی و غیرقطعی مؤثر خواهد بود.
آثار عفو عمومی
عفو عمومی سبب متوقف شدن تعقیب و دادرسی در هر مرحله‌ای که باشد می‌کند اما اگر پس از صدور رای محکومیت مقرر شود. اجرای مجازات سریعاً متوقف می گردد. لیکن اگر دعوای عمومی هنوز تعقیب نگردیده باشد. بعد از آن دیگر تعقیب نخواهد شد و اگر تعقیب شروع شده باشد و منجر به صدور رای نشده باشد، رسیدگی به دعوا متوقف می‌گردد.
همچنین اگر قسمتی از مجازات اجرا شده باشد از اجرای باقی آن خودداری می‌گردد و محکوم‌علیه سریعاً آزاد می‌گردد.
آثار محکومیت
چنانچه عفو عمومی بعد از صدور رای محکومیت مقرر گردد آثار تبعی محکومیت نیز از بین می رود. هر چند که ممکن است در قانون عفو، خلاف آن ذکر شد. و بعضی آثار محکومیت به تشخیص قانونگذار پابرجا باشد.
افرادی که مورد عفو قرار می گیرند نمی توانند عفو را قبول نکند. و تقاضای تعقیب و رسیدگی به اتهام خود را از سیستم قضایی درخواست داشته باشند.
به دلیل اینکه عفو عمومی صرف نظر از شخصیت یزهکار است علاوه بر مجرمین اصلی، شرکا و معاونین جرم را نیز در بر می گیرد. مگر اینکه عفو صرفاً به طبقه یا اشخاص خاص اختصاص یافته باشد که در این مورد شرکا و معاونین جرم، تعقیب و مجازات می شوند.
مطالب مرتبط : تعلیق مجازات
مطالب مرتبط : وکیل تلفنی
موسسه حقوقی دادگستر با بهره مندی از بهترین وکیل تلفنی و مشاوره حقوقی آنلاین و همچنین اشخاص با تجربه با سابقه ی مدیریتی از طریق کار تیمی بهترین زمینه را برای رفع مشکلات و مسائل حقوقی و کیفری شما در زمینه ها ی مختلف ازجمله عفو عمومی و عفو خصوصی فراهم کرده است و هدف مجموعه حقوقی این است که خدمات ویژه را با کمترین هزینه ی ممکن به انجام برساند و با سابقه ی درخشان خود در تمامی امور کیفری و حقوقی با همین هزینه ی حداقلی افراد همراهی خود را تضمین کند.
به دلیل پیچیده بودن مباحث عفو عمومی بهتر است قبل از هر اقدامی با یک وکیل آنلاین یا مشاوره حقوقی تلفنی مشورت بگیرید تا به آسانی بتوانید این موضوع را بدون حضور در سیستم قضایی و دادگاه های شلوغ و پر رفت و آمد و صرف وقت وهزینه زیاد حل کنید.
عفو خصوصی
این نوع از عفو از سوی بالاترین مقام رسمی کشور یعنی مقام معظم رهبری به گروهی از بزهکاران اعطا می‌گردد. و بر خلاف عفو عمومی احتیاج به تصویب قانون ندارد، عفو خصوصی مخصوص مرحله پس از صدور رای قطعی است. و تا پیش از قطعیت رای محکومیت قابل اعمال نمی باشد.
عفو خصوصی تنها مخصوص محکومانی است که نام آنها در عفونامه قید شده است و یا از شرایط مندرج در عفونامه برخوردار هستند.
نکته قابل ذکر در خصوص عفو خصوصی این است که سبب از بین رفتن سوء پیشینه کیفری بزهکاران نمی‌گردد و تنها مانع اجرای تمام یا قسمتی از مجازات مجرم می‌گردد.
عفو خصوصی بعد از بررسی وطرح در کمیسیون عفو و بخشودگی از سوی رییس قوه‌‌قضاییه به رهبری پیشنهاد و بعد از موافقت ایشان اعمال می‌گردد.
علاوه بر موارد ذکر شده نوع دیگر از عفو خصوصی در مواد 114، 219 و 278 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 ذکر شده است. که در خصوص توبه بزهکار در جرایم موجب حد است.
قلمرو عفو خصوصی
عفو خصوصی در تمامی مجازات‌های تعزیری قابلیت اجرا دارد. نکته مهم این است که در مجازات‌های که شامل حدود، قصاص، دیات است یا امکان اجرا وجود ندارد یا اجرای آن نیاز به شرایط گوناگون دارد. مجازات‌های مانند قصاص و دیه به دلیل حقوق‌الناس بودن آنها از شمول عفو به طور کلی خارج می شوند. در این دو دسته از جرایم صاحب حق این اختیار را دارد شخصا گذشت کند و از حق قصاص یا دیه خود منصرف شود.
لیکن به این نتیجه می رسیم که هیچ مقامی به نمایندگی از افراد جامعه نمی تواند دخالت کند ودر مجازات‌های حدود نیز در صورت وجود شرایط خاصی امکان عفو وجود دارد.
بر همین اساس ماده ۲۱۹ قانون مجازات اسلامی این گونه عنوان دارد: دادگاه نمی‌تواند کیفیت، نوع و میزان حدود شرعی را تغییر دهد یا اینکه مجازات را کاهش دهد یا تبدیل یا ساقط کند. این مجازات‌ها فقط از طریق توبه و عفو به کیفیت مقرر در این قانون سقوط، تقلیل یا تبدیل می شوند.
ماده ۱۱۴ قانون مجازات اسلامی شرایط عفو در حدود را این چنین مطرح کرده است: در جرایم موجب حد به استثنای قذف و محاربه هرگاه متهم قبل از ثبوت جرم، توبه کند و اصلاح وی برای قاضی مسلم شود. حد از وی ساقط می‌شود. اگر هم جرایم فوق غیر از قذف با اقرار ثابت شده باشد.
چنانچه مرتکب توبه کند حتی پس از اثبات جرم، دادگاه این اختیار را دارد عفو مجرم را توسط رییس قوه قضاییه از مقام رهبری درخواست کند.
اگر به دلیل عدم اطلاع از ریزه‌کاری‌های عفو عمومی و خصوصی و به صورت کلی امور کیفری به دنبال یک وکیل تسخیری و خبره هستید می توانید از مشاوره حقوقی آنلاین به صورت تلفنی یا حضوری بهره بگیرید.
مطالب مرتبط : آزادی مشروط
مطالب مرتبط : وکیل تسخیری
چگونگی شرایط استفاده از عفو خصوصی
شرایط استفاده از عفو خصوصی اینگونه است که:
نداشتن شاکی خصوصی یا جلب رضایت ایشان یا جبران ضرر و زیان مدعی خصوصی و زیان‌دیده، البته معاونت در جرایم، احتیاجی به جلب رضایت شاکی خصوصی نداشته.
تحمیل قسمتی از محکومیت به مقدار درج در آیین‌نامه کمیسیون عفو و تخفیف مجازات بزهکاران.
اثبات جرم با اقرار:
یکی دیگر از شرایط بخشودگی این است که جرم با اقرار متهم به اثبات رسیده باشد. لازم به ذکر است جرم در صورتی با اقرار به اثبات می‌رسد که اقرار دارای شرایطی باشد:
الف) اقرار کننده باید دارای شرایط عمومی اقرار باشد: به این معنا که بلوغ، عقل، قصد و اختیار را دارا باشد، و اگر فرد مقر فاقد هر کدام از این شرایط باشد اقرار او قابل قبول نیست.
ب) اقرار به مقدار نصاب رسیده باشد: نصاب اقرار در جرائم حدی متفاوت است: یعنی اگر در هر جرمی تعداد تکرار اقرار محکوم به جرم، از سوی قانونگذار مشخص شده باشد. به عنوان نمونه محاربه و فساد فی الارض با یک بار اقرار به اثبات می رسد. ولی اگر فردی مرتکب جرم شرب خمر و یا سرقت شده باشد؛ هر یک با دو بار اقرار نزد قاضی به اثبات می رسند. لیکن اگر طریق اثبات جرم شهادت شهود یا علم قاضی باشد عفو شامل حال متهم نمی‌گردد.
توبه مجرم
در شرایط خاص فرد محکوم در مجازات منجر به حد بخشیده می گردد که محکوم توبه کرده باشد، بنابراین صرف اینکه شخص اقرار به جرم کند، شامل عفو نمی گردد.
ماهیت توبه، احراز توبه و زمان پذیرش توبه در بخشیدن بزهکار از نظر قانونگذار اهمیت خاصی دارد.
پیشنهاد عفو:
پیشنهاد بخشودگی به مقام رهبری فقط از طریق رئیس قوه قضائیه امکان دارد، که به این امر عفو رهبری گفته می‌شود، از همین جهت درخواست کنندگان باید از طریق رئیس قوه قضائیه تقاضای بخشودگی داشته باشند.
رئیس قوه قضائیه می‌تواند نهادی را برای این امر ایجاد کند، هم اکنون کمیسیون عفو و بخشودگی قوه قضائیه مسئول دریافت و رسیدگی به تقاضای بخشش و تخفیف مجازات هستند.
مرتکبین چه جرائمی مشمول عفو نمی شوند:
- قاچاق مسلحانه و یا عمده مواد مخدر که شامل بیش از ۱۰۰ کیلوگرم تریاک و ملحقات آن و یا بیشتر از دو کیلوگرم هرویین و روان گردان‌ها باشد. و همچنین معاونین آنها.
- قاچاق اسلحه و مهمات.
- جرایم امنیتی که محکومیت آنها بیش از یک سال باشد.
- آدم ربایی در صورت عدم گذشت شاکی.
- اسید پاشی. و همچنین معاونین آنها.
- تجاوز به عنف.
- دایر کردن مرکز فساد و فحشاء.
- سرقت مسلحانه یا مقرون به آزار یا سرقت سارقینی که میزان محکومیت حبس آنان بیش از پنج سال باشد.
- اختلاس.
- ارتشاء.
- کلاه برداری.
- جعل اسکناس و ضرب سکه تقلبی. و همچنین معاونین آنها.
- پولشویی.
- اخلال در نظام اقتصادی کشور.
- قاچاق مشروبات الکلی.
- قاچاق کالا و ارز سازمانی
ثبت درخواست عفو
واحد سجل کیفری، عفو و بخشودگی در معاونت اجرای احکام کیفری، برای به ثبت رساندن و ارسال درخواست عفو محکوم‌علیه و همچنین پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات بزهکاران بر اساس مقررات در نظر گرفته شده است. لیکن درخواست عفو باید به واحد عفو و بخشودگی معاونت اجرای احکام کیفری تقدیم گردد. اعلام نتیجه در خصوص زندانیان واجد شرایط عفو و آزادی مشروط بر اساس قانون در حیطه اختیار قاضی اجرای احکام کیفری است.
محرومیت از عفو
اگر بر اساس شرایطی فرد بزهکار از تقاضای عفو محروم گردد. محرومیت از پیشنهاد عفو حداکثر به مدت شش ماه یکی از تنبیهات انضباطی در نظر گرفته شده در قانون است که در صورت ارتکاب تخلف انضباطی از طرف زندانی در قانون برای او پیش‌بینی شده است.
بر همین اساس ماده ۵۲۴ قانون آیین دادرسی کیفری این چنین عنوان دارد: در صورت ارتکاب تخلف انضباطی از سوی مجرم، یکی از تنبیهات زیر با رعایت تناسب از سوی شورای انضباطی تعیین و پس از تأیید قاضی اجرای احکام اجراء می گردد: ت- محرومیت از پیشنهاد عفو و آزادی مشروط حداکثر تا شش ماه
مجموعه حقوقی دادگستر با بهرمندی از وکلای خبره که هریک در زمینه های متفاوت دانش و تجربه ی لازم و کافی را دارند و سال های بسیار در حوزه های متفاوت کیفری و حقوقی فعالیت گسترده دارند، انتخاب را برای موکل آسوده کرده است به این طریق که پس از مراجعه به مجموعه حقوقی و تنظیم قرارداد وکالت و ارائه مشاوره حقوقی رایگان به صورت تخصصی و جامع و بررسی اسناد و مدارک پرونده در گروهی متشکل از وکلای پایه یک پرونده را به وکیل دادگستری تخصصی ارجاع داده و تا روز اجرا کار وکیل دادگستری ادامه خواهد داشت و همچنین مجموعه حقوقی همراه وکیل پایه یک پیگیری های پرونده را ادامه خواهد داد و تا جای ممکن حضور موکل لازم نیست و همه پیگیری های پرونده از اول تا آخر به عهده وکیل دادگستری است.
مطالب مرتبط : وکیل کیفری
مطالب مرتبط : وکیل دادگستری
مناسبت‌های عفو:
عفو و تخفیف مجازات محکومین در مناسبت‌های زیر پیشنهاد می‌گردد:
- ولادت حضرت رسول اکرم «ص» ۱۲ تا ۱۷ ربیع‌الاول.
- مبعث حضرت رسول اکرم «ص» ۲۷ رجب.
- ولادت حضرت امیرالمؤمنین «ع» ۱۳رجب.
- ولادت حضرت فاطمه زهرا «س» ویژه‌ی عفو محکومین نسوان ۲۰ جمادی الثانی.
- ولادت حضرت امام حسین «ع» ۳ شعبان.
- ولادت حضرت قائم «عج» ۱۵ شعبان.
- عید سعید فطر 1 شوال.
- عید سعید قربان ۱۰ ذی‌حجه.
- عید سعید غدیر ۱۸ ذی‌حجه.
- سالروز پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، ۲۲ بهمن.
- عید نوروز، اول فروردین.
- سال روز جمهوری اسلامی، ۱۲ فروردین.
- سال روز حماسه فتح خرمشهر ویژه‌ی عفو محکومین نیرو‌های مسلح، ۳ خرداد.
- سایر مناسبت‌هایی که مقام معظم رهبری موافقت دارد.
افزایش زندانی به نفع کشور نیست
باید این باور در همه افراد نهادینه گردد که افزایش زندانی به نفع کشورو جامعه نیست، البته یک نکته قابل توجه است که در ۴۰ سالگی انقلاب عفو معیاری گسترده‌تر از گذشته داشته است، که این موضوع در حال بررسی است.
تلاش گسترده این است که با انجام بررسی‌های دقیق، تعداد بیشتری مجرمین مشمول شرایط شوند و با توجه به موافقت رهبر معظم انقلاب با اصل موضوع، به زودی جزئیات آن اعلام می گردد. اعلام این خبر از سوی رئیس قوه قضاییه بازخوردهای مثبتی در سطح جامعه داشت است و خانواده‌های زیادی از زندانیان را امیدوار کرده.
