وکیل تسخیری

بر اساس اصل ۳۵ قانون اساسی همه افراد جامعه حق این را دارند که در جلسات دادگاه به همراه خود وکیل داشته باشند.

همچنین افراد نباید به دلیل مشکلات مالی از حق داشتن وکیل محروم گردند. متاسفانه بعضی از افراد به دلیل عدم اطلاعات حقوقی یا مشکلات اقتصادی نمی توانند از خدمات وکیل دادگستری بهرمند شوند. به همین دلیل برای اینکه این حق مذکور در قانون اساسی برای این افراد تامین گردد و متهم بتواند از خود دفاع کند تمهیداتی اندیشیده شده است.

قانونگذار دو تاسیس حقوقی با عناوین وکیل تسخیری و وکالت معاضدتی در نظر گرفته است.

 

مطالب مرتبط : وکیل تلفنی

مطالب مرتبط : وکیل دادگستری 

 

تعریف وکیل تسخیری

 وکیل تسخیری وکیلی است که متهم می تواند از محکمه تقاضا کند. و اگر محکمه تشخیص بدهد متهم توانایی گرفتن وکیل را ندارد از بین وکلای حوزه قضایی و در صورتی که امکان پذیر نبود از نزدیکترین حوزه مجاور وکیلی برای متهم انتخاب می کند.

اگر وکیل حق الوکاله درخواست کند دادگاه حق الوکاله وی را از بودجه دادگستری پرداخت می کند. همچنین یک نکته را باید در نظر داشت که وکیل تسخیری مخصوص امور کیفری می باشد، مشابه این مورد وکیل معاضدتی در امور مدنی است. وکیل تسخیری دارای همان حدود اختیارات وکیل دادگستری است. با این وجود گرفتن وکیل تسخیری دارای شرایطی خاصی است که در ادامه مقاله به آن پرداخته خواهد شد.

 

مطالب مرتبط : وکیل خانواده 

مطالب مرتبط : وکیل حقوقی 

 

دلیل وجود وکیل در دادگاه

دلیل وجود وکیل در دادگاه و در پرونده‌های حقوقی و کیفری احقاق حق و حقوق طرفین دعوا و قراردادن پرونده‌ در مسیر صحیح قانونی است. به این دلیل که بعضی از اشخاص که به قوانین و مقررات  آشنایی کامل ندارند با مطرح کردن شکایت یا دعوا به شکل نادرست سبب اتلاف وقت دادگاه می‌گردند. و پرونده در مسیر درستی قرار نمی گیرد.

در اینجا حضور وکیل احساس می شود که میتواند کمک فراوانی به روند امور و روشن شدن نکات مبهم پرونده در نزد قاضی می‌گردد. به همین دلیل است که قانونگذار حق داشتن وکیل تسخیری برای دفاع از متهم در بعضی از جرائم و اتهامات کیفری که مجازات آنها سنگین و مهم است را ضروری و حضور وکیل را در دفاع از متهم و اجباری کرده است.

در روند یک پرونده طرح شده یک طرف فرد حقیقی تنها با امکانات و توانای کم که اختیارات کافی نیز ندارد. و طرف مقابل آن دادستان با امکانات کامل دادسرا از جمله باز پرسان و امکانات مادی فراوانی که در اختیار مدعی‌العموم است، قرار دارد.

بنابراین به منظور برابر شدن موقعیت متهم در مقام تعقیب و برای این‌ که نتیجه دعوی کیفری منصفانه باشد،‌ باید با سلاح‌ برابر به نبرد پرداخت.

یعنی متهم باید حق داشتن وکیل را در دعوی داشته باشد و بتواند از حضور شخصی آشنا به قوانین بهرمند شود.

 

 

 

وکیل تسخیری و وکیل معاضدتی نهادهای هستند که  قانونگذار برای شهروندان در نظر گرفته، این دو نهاد تفاوت هایی با یکدیگر دارند از جمله:

مهم ترین تفاوت این دو نهاد است این است که وکالت تسخیری در امور کیفری مطرح می شود و وکالت معاضدتی در امور حقوقی به کار می رود.

 

تفاوم مهم دوم:

به شاکی در پرونده کیفری وکیل تسخیری تعلق ندارد و در صورت عدم استطاعت مالی هم شاکی نمی تواند درخواست وکیل تسخیری داشته باشد. تا از حق و حقوق او دفاع کند، ولی در مقابل برای متهم امکان تعیین وکیل تسخیری هست.

اما در وکالت معاضدتی خواهان پرونده درخواست وکیل معاضدتی دارد ولی خوانده پرونده هم می تواند این درخواست وکیل را داشته باشد. در نتیجه وکیل تسخیری فقط برای متهم در نظر گرفته می شود.

 

تفاوت سوم: 

در همه پرونده ها و با هر موضوع شکایتی امکان تعیین وکیل تسخیری نیست. براساس متن ماده ۱۸۶ قانون آیین دادرسی کیفری و تبصره آن می توان اینچنین استنباط کرد که برای هر پرونده کیفری امکان تعیین شدن وکیل تسخیری وجود دارد.

اما در جایی دیگر چون قانون مواردی را تحت عنوان موارد الزامی وکیل تسخیری تعیین کرده. در سایر موارد غیر ضروری در رویه عملی دادگاه ها وکیل تسخیری برای متهم تعیین نمی شود، در هر صورت از نظر قانونی منعی وجود ندارد.

از همین جهت است که برای موارد هم که الزامی نیست. متهم می تواند تقاضای وکیل برای خود داشته باشد و دادگاه می تواند این درخواست را اجابت و برای وی وکیل تسخیری تعیین کند.

مواردی که قانونگذار مشخص کرده که باید الزاما برای متهم وکیل تعیین گردد. مواردی هست که مجازات های سنگین برای آنها مشخص شده از جمله: اعدام، حبس های طولانی مدت و غیره در موارد مشخص شده حتمن باید وکیل در دادرسی حضور داشته باشد. و اگر هم متهم توان تعیین وکیل را نداشته، دادگاه برای وی وکیل تسخیری تعیین می کند.

 

تفاوت چهارم:

وکیل تسخیری را دادگاهی تعیین می کند که پرونده در آنجا مطرح شده، در واقع همان دادگاهی که متهم محاکمه می گردد. قاضی همان دادگاه به درخواست متهم برای او وکیل تعیین می کند، حتی شخص وکیل را هم قاضی محکمه مشخص می کند.

ولی در خصوص وکیل معاضدتی که در موضوعات حقوقی مطرح است، کاملا متفاوت است.

به این معنا که اگر اشخاص ادعا دارند که توان پرداخت هزینه وکیل را ندارند ولی وکیل نیاز دارند. می توانند به کانون وکلا مراجعه و از اداره معاضدت کانون وکلا تقاضای وکیل معاضدتی را داشته باشند.

محکمه هیچ دخالتی در مشخص کردن وکیل معاضدتی ندارد. باید یک نکته را مد نظر داشت که از زمان تصویب قانون حمایت از خانواده این اختیار به دادگاه داده شده که وکیل معاضدتی برای خواهان یا خوانده پرونده های خانوادگی مشخص شود.

البته این موضوع فقط شامل پرونده هایی است که در دادگاه خانواده طرح شده نه همه پرونده ها. البته بهتر بود که این اختیار فقط تا میزانی باشد که دادگاه شخص را به کانون وکلا معرفی کند پیش بینی شود.

 

 آخرین تفاوت: 

در موضوعات کیفری که حضور وکیل ضروری می باشد و متهم توانایی اختیار وکیل را ندارد محکمه برای وی وکیل تعیین می کند. دادگاه به این موضوع که پرونده قابلیت دفاع را دارد یا نه وارد نمی گردد. در واقع آیا متهم لیاقت دفاع دارد یا خیر، دلایل علیه متهم قوی باشد یا ضعیف برای او وکیل تسخیری معیین می گردد.

ولی در موضوعات وکالت معاضدتی اگر شخصی از کانون وکلا به دلیل عدم توانایی مالی درخواست وکیل داشته باشد.

طبق قانون کانون وکلا در صورتی به شخص متقاضی وکیل می دهند که در درجه اول عدم توانایی مال او محرز شود. و دوم اینکه مسئله مورد نظر میبایست مورد ارزیابی قرار گیرد که آیا ادعایی شخص متقاضی وکیل یک ادعای با اساس است یا نه.

اگر به تشخیص کانون وکلا دعوای طرح شده پوچ باشد. دلایلی کافی نباشد یا نتیجه گیری مثبت در پرونده به وجود نداشته باشد. حتی اگر بی بضاعت بودن فرد مسلم شود کانون وکلا باید تقاضای وی را رد کند. در حقیقت کانون در وکالت معاضدتی وارد در حق و ماهیت پرونده می شوند.

اما در موضوعات وکالت تسخیری اساسا همین که متهم درخواست وکیل داشته باشد دادگاه در موارد الزامی که باید وکیل تعیین شود. و در سایر امور هم می تواند به تقاضای شخص وکیل مشخص کند.

 

منبع هزینه های وکیل تسخیری و وکیل معاضدتی از کجاست؟

وکیل معاضدتی در ابتدا، کار خود را به صورت رایگان شروع می کند و وارد پرونده می شود. و حق الوکاله ای از موکل دریافت نمی کند. اما اگر پرونده نتیجه بخش بود و به نفع موکل او خاتمه یافت محکمه طرف دعوا را به پرداختن حق الوکاله وکیل معاضدتی محکوم خواهد کرد.

در واقع وکیل معاضدتی در پایان جلسات دادرسی اگر به نفع او خاتمه یافت می تواند همزمان با اجرای حکم میزان حق الوکاله را هم در مقام اجرای حکم از محکوم علیه بخواهد. و به این ترتیب به حق الوکاله خود را دریافت کند.

البته باید در نظر داشت این حق الوکاله اگر به وکیل معاضدتی پرداخت شود وکیل میبایست ۲۰ درصد از آن را به عنوان سهم کانون وکلا به کانون پرداخت کند.

اما وکیل تسخیری اگر به او از طرف دولت حق الوکاله ای هم پرداخت شود. تمامی حق الوکاله سهم خودش است و چیزی به عنوان حق کانون وجود ندارد.

 

 شرایط قانونی الزام وکیل تسخیری عبارت است از:

1. جرایمی که بر اساس قانون مجازات اسلامی قصاص نفس، اعدام، رجم و حبس ابد می باشد. چنانچه متهم شخصا وکیل مشخص نکرده باشد، تعیین وکیل تسخیری برای وی الزامی می باشد. مگر در جرایم منافی عفت که متهم از حضور یا معرفی وکیل امتناع کند. 
2. متهم استطاعت مالی برای گرفتن وکیل نداشته باشد. 
3. اگر متهم نتواند وکیل برای خود تعیین کند، چه خود بخواهد و چه نخواهد محکمه برای او وکیل تسخیری مشخص می کند.

تعهدات وکیل تسخیری در جریان پرونده  

از مهم‌ترین سوالات در خصوص وکیل تسخیری این است که اغلب افراد نگران روند پرونده در توسط این وکلا هستند. وجود وکیل تسخیری برای سیستم قضایی و صاحبان حق مفید و لازم است.

اما این دیدگاه که ممکنه وکیل تسخیری به دلیل اینکه حق وکاله ای از موکل دریافت نمی کند به وظایف و تعهدات خود عمل نکند. و گاهی سبب ایجاد دیدگاه منفی در میان افراد جامعه می‌شود.

 

موضوع تعهد و اخلاقیات

موضوع تعهد با وجدان هر انسانی ارتباط نزدیک دارد و در هر شغلی وجدان کاری مهم‌ترین مساله است. در شغل وکالت تعهدات و وجدان کاری مهم ترین مسئله است زیرا حضور وکیل دادگستری در سیستم قضایی لازم و مفید است. و وظیفه وکیل تسخیری و وکیل تعیینی دفاع از کلیه حق و حقوق موکل است،

هر چند ممکن است در ذهن اشخاص این چنین متبادر شود که وکیل دادگستری در پرونده‌هایی که تحت عنوان وکیل تسخیری وارد می‌شوند. همانند پرونده‌های که بابت آن حق‌الوکاله دریافت می‌کنند. تعهدات و تعصب کاری نداشته و تمامی تلاش خود را برای دفاع از موکل و احقاق حق و حقوق او به کار نبندند. و در خصوص دفاع از متهمان این قبیل پرونده‌ها تلاش چشمگیری نکنند.

 

مطالب مرتبط : وکیل کیفری  

 

هر چند که ممکن است مواردی از این قبیل اتفاقات پیش آید. ولی نباید یک نکته مهم را فراموش کرد که یک وکیل همواره به خاطر دارد که در ابتدای راه حرفه وکالت شرافت خود را وثیقه دفاع از حق و حقوق موکل خود قرار داده. و در این مسیر نیز می‌باید تمامی توان خود را بکار گیرد چه اینکه مبلغی را تحت عنوان حق‌الوکاله دریافت کرده یا نکرده باشند.

دلیل وجود وکیل  در پرونده‌هایی که حضور وکیل تسخیری لازم هست دفاع از حق و حقوق متهمان پرونده بوده است. بعضی اوقات این گونه تصور می شود که حضور وکیل تسخیری در پرونده‌ فقط جنبه تشریفاتی دارد. و تنها برای اجرای قوانین هست، نه تنها از طرف افراد عادی بلکه از ناحیه وکیل و حتی دادگاه قوت پیدا می‌کند.

بر اساس قانون هر وکیل موظف است سالیانه سه پرونده تحت عنوان وکالت تسخیری را بپذیرند. و این وظیفه قانونی وکیل است و وکیل تسخیری وظیفه دارد در مقابل مسوولیت و تکلیفش متعهد باشد.

وظایف وکیل تسخیری‌

وکیل تسخیری قبل از جلسه رسیدگی و قبل از دفاع از موکل با مطالعه و بررسی پرونده و همچنین صحبت با متهم پرونده‌ای که او تحت عنوان وکیل وارد آن شده است.

همچنین اطلاعات جامع از موضوع پرونده و اتهام یا اتهامات طرح شده در آن و نیز آشنایی کامل با موکل خود و تدقیق در صحت اظهارات موکل بتواند به‌ نحو شایسته‌‌ی از موکل پرونده سپرده شده دفاع کند.

 

وظایف وکیل تسخیری‌ در دادگاه

بعد از اطلاع از موضوع اتهام یا اتهامات اقدام به جمع‌آوری ادله محکمه پسند و کافی همچنان‌که در دیگر پرونده‌ها اقدام می کند و متعهدانه برخورد می‌نماید اقدام کند.

وکیل دادگستری باید آگاه باشد همان مرجعی که به آن مجوز وکالت داده است و چنین حقی را برای ایشان قائل شده است. همان مرجع نیز وظیفه دفاع از این نوع پرونده ها را به‌طور رایگان به عهده وی قرار داده است،

بنابراین صرفنظر از ارتکاب یا عدم ارتکاب جرم از طرف موکل به او به چشم یک انسان نگاه کرده و از هیچ کوشش و تلاشی در جهت دفاع از وی دریغ نکند. روشن است وکیل تسخیری در چنین پرونده‌هایی با خیالی آسوده می‌توانند به دفاع از موکل خود همت گمارد.

به این دلیل که دیگر موضوع این برچسب که وکیل دادگستری با گرفتن حق‌الوکاله از گناهکاران دفاع می‌کنند. و به اصطلاح درصدد ناحق کردن حق هستند را ندارند و از این اتهام نیز مبرا میگردند.

 

نکته مهم

هر وکیل باید این نکته را در نظر داشته باشد که نقش و عملکرد او در اقناع وجدان محکمه و در نهایت صدور حکم اهمیت فراوان دارد. چه بسا  افرادی که به اتهامات واهی دستگیر و محاکمه شده و به دلیل اینکه توانایی دفاع از خود را ندارند.

از طرفی هم ناخواسته وارد مشکلی شده که صرفا به جهت درگیر کردن او به وجود آمده. پرونده وی تا ‌حدی پیشروی کرده و مشارالیه در حال حاضر در مظان اتهام قرار گرفته است.

نقش وکیل تسخیری در این گونه پرونده ها نمایان می شود.