رای وحدت رویه در مورد چک ثبت نشده
رای وحدت رویه شماره ۸۷۰ دیوان عالی کشور اعلام نموده، دعوای الزام به ثبت چک در سامانه صیاد مسموع نیست.
هیات عمومی دیوان عالی کشور در پاسخ به اختلاف نظر محاکم قضایی در خصوص چکهایی که در سامانه صیاد ثبت نشدهاند، رأی وحدت رویهای صادر نموده که تأثیر مهمی بر دعاوی مربوط به این نوع چکها دارد.
بیشتر بدانید: رأی وحدت رویه
نکات کلیدی رای وحدت رویه در مورد چک ثبت نشده
دعوی الزام به ثبت چک در سامانه صیاد در سیستم قضایی قابل پذیرش نیست. به این معنا که: چنانچه شخصی بخواهد از طریق دادگاه، طرف مقابل را مجبور به ثبت چک در سامانه نماید، این دعوی از منظر قانونی پذیرفته نمیشود و دادگاه عدم استماع دعوا صادر مینمایید.
هدف قانونگذار از الزام ثبت چک در سامانه صیاد، افزایش شفافیت و کاهش تخلفات بوده است، نه ایجاد تعهد قضایی برای ثبت چکها
چکهایی که در سامانه ثبت نشدهاند، ممکن است از حمایتهای قانونی خاص محروم شوند، اما همچنان میتوانند در قالب اسناد مدنی مورد مطالبه قرار گیرند.
این رای وحدت رویه به اختلافات موجود در دادگاهها پایان داده و رویه واحدی را برای رسیدگی به این نوع دعاوی تعیین نموده.
موضوع رای وحدت رویه شماره ۸۷۰ دیوان عالی کشور
سؤال اصلی این است: آیا دارنده چک میتواند با ثبت دادخواست حقوقی، صادرکننده را به ثبت چک در سامانه صیاد ملزم نماید؟
بر اساس رای وحدت رویه در مورد چک ثبت نشده پاسخ دیوان عالی کشور: خیر.
استدلال دیوان: قانون جدید چک (اصلاحی ۱۳۹۷) ثبت چک در سامانه صیاد را شرط ضروری برای اعتبار چک ازنظر کیفری و اجرای حقوقی دانسته، اما تعهدی برای الزام قضایی به ثبت آن ایجاد ننموده.
نتیجه عملی: چنانچه چکی در سامانه صیاد ثبت نشده باشد چهکاری باید انجام داد؟
دارنده چک نمیتواند از دادگاه بخواهد که صادرکننده را به ثبت آن ملزم نماید.
اما همچنان میتواند در قالب اسناد مدنی یا تجاری (بسته به شرایط) برای مطالبه وجه آن اقدام حقوقی نماید.
آثار حقوقی چک ثبتنشده
عدم امکان صدور اجراییه از روش اجرای ثبت: زیرا چک ثبت نشده، قابلیت اجرای مستقیم ندارد.
عدم امکان تعقیب کیفری: چک ثبتنشده مشمول ضمانت اجرای کیفری نیست (مانند صدور چک بلامحل)
امکان طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه: دارنده فقط میتواند با استناد به قواعد کلی مسئولیت مدنی یا تعهدات قراردادی، وجه چک را در قالب دادخواست مطالبه نمایند.
عدم امکان انتقال چک: چکهای ثبتنشده در سامانه صیاد، قابل ظهر نویسی و انتقال به غیر نیستند.
تحلیل حقوقی رای وحدت رویه چک ثبت نشده
در ادامه، تحلیل حقوقی رای وحدت رویه هیأت عمومی دیوان عالی کشور درباره چک ثبتنشده در سامانه صیاد را بهصورت دقیق و کاربردی بررسی میکنیم:
مبنای قانونی رأی
رأی وحدت رویه بر اساس ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک صادر شده است. این ماده عنوان دارد که صدور چک صرفاً از طریق سامانه صیاد معتبر است و چکهایی که خارج از این سامانه صادر شوند، از بعضی حمایتهای قانونی محروم هستند.
ماهیت دعوای الزام به ثبت چک
طرح دادخواست «الزام به ثبت چک در سامانه صیاد» در حقیقت یک دعوای ایجادی است، نه دعوای مربوط به اجرای تعهد موجود.
دیوان عالی کشور اعلام نموده که این دعوا فاقد مبنای قانونی است، زیرا قانونگذار هیچ تکلیف قضایی برای الزام به ثبت چک ایجاد ننموده است.
تأثیر رأی بر دعاوی حقوقی
چک ثبتنشده در سامانه صیاد، فاقد وصف قانونی چک است و نمیتوان آن را بهعنوان سند تجاری معتبر تلقی نمود. بههرحال، امکان طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه بر اساس قواعد عمومی قراردادها یا اسناد عادی وجود دارد.
این رأی سبب میشود که دادگاهها دیگر دعوای الزام به ثبت چک را نپذیرند و رویه واحدی در سراسر کشور ایجاد میگردد.
تأثیر بر دعاوی کیفری
چکهایی که در سامانه صیاد ثبت نشدهاند، مشمول ضمانت اجرای کیفری نیستند. یعنی اگر چنین چکی برگشت بخورد، صادرکننده قابل تعقیب کیفری نیست.
تأثیر بر انتقال چک
چکهای خارج از سامانه صیاد، قابل ظهر نویسی و انتقال به غیر نیستند. این محدودیت سبب کاهش قابلیت گردش این نوع چکها در بازار شده است.
نتیجهگیری حقوقی
رای وحدت رویه شماره ۸۷۰ دیوان عالی کشور، با هدف ایجاد وحدت رویه قضایی و جلوگیری از طرح دعاوی غیرموجه، اعلام نموده که دعوای الزام به ثبت چک در سامانه صیاد فاقد وجاهت قانونی است. این رأی سبب شفافسازی وضعیت چکهای ثبتنشده و تعیین حدود مسئولیتهای قانونی طرفین شده است
ما در مجموعه حقوقی دادگستر، این امکان را در اختیار شما عزیزان قرار دادهایم که هر ساعت از شبانهروز در تمامی زمینههای آرای وحدت رویه نیازمند مشورت با وکیل تخصصی در این زمینه باشید در خدمت باشیم.
برای برقراری ارتباط با وکیل پایهیک دادگستری یا مشاوره حقوقی تلفنی بهصورت ۲۴ ساعته از تلفن ثابت سراسر کشور بدون صفر یا کد با شماره ۹۰۹۹۰۷۱۳۶۹ تماس برقرار نماید.
